Het begrip dynastie aanleren
1. Welk doel streef je na?
Leerlingen gebruiken het begrip ‘dynastie’ om de politieke kenmerken van de Egyptische samenleving te omschrijven.
Leerlingen onderscheiden gelijkenissen en verschillen tussen dynastieën in het oude Egypte en die van moderne Europese koninkrijken.
2. Over welk thema of onderwerp gaat de les?
Het onderwerp van deze les zijn politieke bestuursvormen, waarmee het begrip ‘dynastie’ gerelateerd is. Dit begrip behoort tot de eindtermen van de 1e graad en komt vaak aan bod tijdens de lessen over Egypte. Het begrip kan ook in lessen in het 2e jaar van de 1e graad (bv. Romeinse keizerlijke dynastieën) en de 2e graad gebruikt of herhaald worden (bv. ontwikkeling van het absolutisme in Frankrijk en Engeland).
3. Aan welke deelcomponent(en) van historisch denken wordt er gewerkt tijdens de les(fase)?
4. Hoe bouw je de lesfase op?
Het aanleren van het eindtermbegrip dynastie gebeurt hier door gebruik te maken van enkele onderliggende (en meer toegankelijke) begrippen, nl. koning en koninklijke familie.
LESFASE 1: de leraar frist aanwezige voorkennis van leerlingen op door vragen te stellen (bv. wie is de koning van ons land? Wie was de vorige koning van ons land? Wie wordt de volgende koning(in) van ons land? …). Het begrip dynastie wordt geïntroduceerd door het toe te passen op België.
LESFASE 2: aan de hand van een tijdlijn bestuderen leerlingen een overzicht van 3000 jaar Egyptische geschiedenis. Leerlingen stellen vast dat er meerdere dynastieën geweest zijn die elkaar opvolgden.
LESFASE 3:bij de bespreking van de veranderingen die plaatsvonden in het bestuur van het Egyptische rijk wordt aandacht besteed aan overgangen tussen verschillende dynastieën. Leerlingen leren dat op bepaalde momenten nieuwe leidersfiguren zich tot koning (farao) lieten kronen en zo een nieuwe dynastie stichtten. Leerlingen leren ook dat allerlei omstandigheden ertoe konden leiden dat dynastieën hun macht verloren (bv. Horemheb was een Egyptische generaal die een einde maakte aan de 18e dynastie en die de basis legde voor de 19e dynastie van de ‘Ramessiden’).
5. Waarom werk je zo aan Historisch denken?
Naarmate begrippen abstracter worden, worden ze ook moeilijker om te begrijpen of te gebruiken voor leerlingen. In dit geval wordt het ruime historische begrip ‘dynastie’ verduidelijkt aan de hand van begrippen die wel tot de voorkennis van leerlingen behoren. Onderstaand voorbeeld duidt de relatie tussen de begrippen ‘koning’ en ‘dynastie’.
- Voorkennis: vaak hebben leerlingen relevante voorkennis waarop je kan voortbouwen om historisch denken te ontwikkelen. Door dit te doen veranker je de lessen geschiedenis op duurzame wijze in het denken van je leerlingen.
- Concrete voorbeelden: door concrete voorbeelden op dynastieën te plakken krijgt het abstracte begrip meer betekenis. In dit voorbeeld vertrekken we vanuit voorkennis over het Belgische koningshuis om nadien kennis uit te bouwen over verschillende Egyptische koninklijke families (o.a. de 18e en de 19e dynastie).